بھانویں عرب دا مذہب اللہ دی اسلام دے اک سچے خدا دے طور تے عبادت کرن لئی جھولی وچ لئے ہوئے اے پر اینے اپنے آپ نوں اپنے مشرکانہ ماضی توں وکھ نئیں کیتا ۔
کعبہ جیہڑی کہ مکعب نما عمار ت مکہ وچ واقع اے اِسلام دی سب توں وڈھی مقدس تھاں اے ، ہن اِسلام دی آمد توں پہلوں اینوں مظاہر پرست اک آستانہ دے طور تے ورتد ے سن ۔
ایہدی بناوٹ دا بنیادی پتھر کالا شہابی پتھر اے جہنوں آسمان توں ڈگیا ہویا آکھیا جاندا سی تے ایہدے کالے ہوون دا تعلق انسان دے گنای دی تارکی نال سی ۔ اج مسلمان حج دے دوران ایس پتھر نوں عزت نال یا عبادت دے عمل دے طور تے چُمدے نیں ۔
اِسلام توں پہلوں دی تہذیب وچ پُرانے عرب دے لوک ایس مذہبی چٹان جنہوں حجرہ آکھیا جاندا اے ایہد ے اثر ہیٹھاں سن جہنے اوہناں دے اپنے رسمی عملاں دے حصے دے طور تے ایناں کالے پتھراں دی قدر ودھائی ۔ عرب دے لوک پتھراں دی پوجا کرن والے لوک سن جہناں وچ اوہناں دے قبائلی گروہ اپنے کعبہ دی عبادت گاہ نوں رکھدے سن جیہڑا اوہناں دا اپنا کالی چٹنا والا گھر سی جیدے وچ اوہ عبادت کر دےسن ۔
کعبے نال جُڑیاں ہویاں رسماں وچوں اک آستانہ دا محاصرہ کرنا یاں طواف کرنا اے ۔ ایہدا نظریہ ایہہ وے کہ کیویں مظاہر پرست عمل وجود وچ آیا اوہ ایہہ وے کہ ایناں قبائلی گروہاں نوں کعبہ دے آلے دوالے دائرہ لگانا سی جہنوں چن ، سورج تے ستاریاں دی پوجا کرن لئی آسمانی شیواں دی تحریک لئی پسند کیتا جانا سی ۔ ایس عمل وچ ایناں قبیلیاں نوں ایس پتھر نوں چُمنا وی سی جیدے اُتے خدا یاں روحاں ولوں سکونت اختیار کرن لئی ایمان رکھیا جاندا سی ۔ ایس چٹان نوں چُمنا تے ایس پتھر نوں چھونا خاص برکت لیاون لئی خیال کیتا جاند ا سی ۔
کعبہ دی کالی چٹان نال تعلق رکھدے ہوئے چن دے خدا ہو بالؔ دی پوجا وی شامل اے ۔
عرب تہذیب دے دوجے پہلو جہناں دا تعلق عرب معاشرے نال اوہناں پُرانے مظاہر پرست ماضی نال اے جیویں ؔمناؔ اُتے پتھر مارنا ، “صفا تے مروا” نسنا ” جیہڑا کہ ایناں بُت پرست لوکاں دا بنایا ہویا قانون اے جہنوں دو بُتاں دے نسن لئی ورتیا جاندا سی، تے آخر کار ، ” تعریف” جیہڑے ایناں دے مرے ہوئے پیو دادے دی تعریف دی پُرانی رسم دا مذاق اُڑاندی اے تے ہن ایس عمل نوں اللہ دی تعریف نال نویں سرے توں قائم کیتا گیا اے ۔
عرب دی تہذیب اپنے مظاہر پرست ماضی نال واضح طور تے ٹُٹدے ہوئے وکھالی نئیں دیندی بھانویں ایہہ اپنے نویں نشان لاالہ الااللہ ( واحدانیت ) دے تحت ایہدا دعویٰ کر دی اے ۔ ایہہ مذہب اسلام وچ ہر ویلے مشترکہ عرب دی تہذیب دی مشق نیں اک خالص مذہبی جُز د ی بجائے اک آمیزش نوں پیدا کیتا اے تے کعبے نوں اِسلام دے اک مقررہ ستون دے طور تے نمایاں کر دتا اے جیہڑا ظاہر کر دا اے کہ ایتھے ایس مذہبی ساخت نوں تعمیر کرن لئی کجھ شگاف موجود نیں ۔
ایس طراں اِسلام حقیقت وچ اک سچا ایمان ہونے کے طور پر کناں بوہتا اپنی یکتا پچھان نوں لیاندا اے ؟ ایہہ ظاہر اے کہ اینے اپنی پچھان نوں یہودی مسیحی اعتقاد نال اپنایا تے اپنے اندر نوں اپنے مظاہر پرست ماضی دی پسندیدگی نال سجایا تے معمور کیتا ۔
کیہ ایہہ واقعی سچا مذہب اے یاں محض دوجے مذہبی دُنیا دے مشترکہ نظریات نال اک مقاملہ مذہب دے عمل نوں جوڑدے ہوئے بوہت سار ے نظریات دے انبار توں اُدھار لے رہیا اے ؟
کیہ تُسی دعوے نال حلف چُکدے او تے اک اجہیے مذہب دی اطاعت کر دے او جیہڑے اپنے مذہبی ماضی دے نال تعلق رکھدے ہوئے پاک صاف نئیں اے ؟ کیہ اِسلام نویں نمونے اُتے مرتب ہو چُکیا اے تے بت پرستی دی اک اجہی ساخت دے طور تے پچھان رکھدا اے جیہڑا اک واری اک نویں دھات دے نال ڈھکیا ہویا اے تے اک ملکوتی مخلوق ولوں دتے گئے الہام دی بنیاد اُتے نواں مذہب اے ؟ شاید جیہڑا اِسلام دے پرے پچھے لُکیا ہویا اے اوہ ایہہ وے کہ اِک وڈھا بُت بمقابلہ دیوتاواں دا اک قطب ۔
ایس بلاگ نوں لکھدے ہوئے میں ایس معاملے دے متعلق بوہت سارےفرق ذرائع نوں کٹھا کیتا اے تے میں ایس جانکاری نوں ترتیب نال مخلص تے بے داغ تشخیص قائم کرن دی کوشش کیتی اے ۔
میں تہانوں آکھاں گا کہ تُسی ایس بلاگ نوں محض اک بدنام مشہوری دے طور تے لیندے ہوئے برخاست کرن دا اِرادہ نہ کرو ۔ میں تہاڈی حوصلہ افزائی کراں گا کہ تُسی کھلے ذہن نال ایس معاملے دے بارے اپنی ذاتی تحقیق کر و ۔
ایس بلاگ دے راہیں میں اِسلامی عقیدے نوں چیلنج دی پیشکش کر چُکیا ہاں ، مسلماناں لئی اوس غیر ضروری غیبت تے جھوٹے الزاماں توں بچن دی کوشش کر دے ہوئے جہنوں اوہ مقدس ہوون دے طور تے پھڑے ہوئے نیں ۔ میں اپنے بوہت سارے مسلمان دوستاں نوں پچھاندا ہاں جیہڑے اپنے خدا دے تصور لئی مخلص تے دیندار نیں تے میں ایس دی قدر کر دا ہاں ۔ ہن جو میں اوہناں نوں کرن لئی آکھ رہیا ہاں اوہ اوہناں نوں حقیقی معلومات نال راہنمائی حاصل کرن دی اجازت دینا اے کہ اوہ اپنی بہتر فرمانبرداری تے اطاعت لئی چنگے فیصلے کرن ۔
آخر تے جے تُسی مُسلمان او تے میں دعا نال تہاڈی حوصلہ افزائی کراں گا کہ خدا توں اسلامی ایمان تے عمل دے پچھے لُکی سچائی دے بارے پُچھو ۔